Inowrocław. Fragmenty

Na szlaku budowli romańskich

W Inowrocławiu, w ścianach romańskiego kościoła Najświętszej Marii Panny znajdujemy jedne z najbardziej niezwykłych i tajemniczych detali sztuki romańskiej. Podziwiamy ryte ciosy i płaskorzeźby przedstawiające groteskowe maski ludzkie i diabelskie, wizerunki fantastycznych zwierząt i krzyże.  

Ściana północna bazyliki.  WS

Już 200 lat temu, nasi przodkowie uznawali ich wartość historyczną i artystyczną. Badacze historii próbowali na rożne sposoby wyjaśnić cel i znaczenie płaskorzeźb tkwiących w murach kościoła.

Jedna z hipotez głosi, że w tym miejscu stała świątynia pogańską, a budowniczowie kościoła wmurowali w jego mury kamienie z wyobrażeniami pogańskich bóstw. Wikipedia podaje, że te wizerunki  pełniły funkcje apotropeiczne – miały chronić święte miejsce przed złymi duchami. Płaskorzeźby i ryty mogą mieć związek z Celtami, z uprawianym przez nich kultem ściętych głów. Trudno to potwierdzić,  wiadomo na pewno,  że umieszczono je ścianach kościoła w trakcie jego budowy.

   Wśród płaskorzeźb dwukrotnie powtarza się krzyż grecki. Znaki krzyży są wyznaniem wiary, manifestacją przynależności do Kościoła chrześcijańskiego, symbolem śmierci Jezusa i odkupienia ludzi do życia wiecznego. Guzy miedzy ramionami krzyża wraz z nim, symbolizują 5 świętych ran Chrystusa. Takie samo znaczenie mają beleczki na ramionach krzyży.

  

  Dwojako interpretowany jest wizerunek twarzy, z zaznaczoną fryzurą, stylizowanymi wąsami i brodą, o szlachetnych rysach. Tak mieli wyglądać opisywani przez starożytnych historyków Celtowie. Z kolei w symbolice chrześcijańskiej, maska, albo twarz może oznaczać istotę eteryczną, duszę lub ducha. Włosy oznaczają - siłę, zdolności twórcze, wolność, miłość, szacunek i honor. Broda to znak mądrości, powagi, godności i honoru. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa wierzono, że broda należy do "wyobrażenia Boga", stąd nosili ją stworzeni na jego podobieństwo ludzie. Można zatem przypuszczać, iż maska symbolizuje duszę ludzką, sądząc ze szlachetnych rysów, zbawioną. 

To zdjęcie pochodzi  z Wikipedi, wyryty w kamieniu lew jakoś nam umknął... :-(
...chyba, że jest na analogsach, wtedy wymienię zdjęcie, w bliżej nieokreślonej przyszłości...

   

Lew często występował w symbolice chrześcijańskiej i ma wiele znaczeń. Może symbolizować Chrystusa - jako Lew Judy albo jego zmartwychwstanie (wierzono, że ojciec lew w trzy dni po narodzeniu rykiem budzi lwiątka do życia - stąd skojarzenie). W proroctwie Jeremiasza symbolizuje zagniewanego Boga (Lew z Północy). Jest atrybutem św. Marka. Ucieleśniając siłę bywa strażnikiem kościołów. Jest także symbolem szatana i grzechu. W romańskich kościołach realistycznie przedstawiano w rzeźbie pożeranie człowieka przez lwa, plastyczną alegorię wpadania w otchłań grzechów. Święty Piotr przestrzegał wiernych: "Przeciwnik wasz, diabeł, jako lew ryczący krąży szukając kogo pożreć". Ryty w Inowrocławiu lew, z ogromnymi zębami i pazurami podkreślającymi drapieżność, najpewniej symbolizuje szatana.

Kościół wzniesiony został, w stylu romańskim,w końcu XII lub na początku XIII wieku. O historii kościoła najwięcej dowiemy się na stronie parafii Imienia NMP >>