Nadnoteckie klimaty. Jaktorowo i Jaktorówko

Kościół parafialny p.w. Św. Anny w Jaktorowie. Styczeń 2014 r.
Zdjęcie cyfrowe.

Ostatnio zaczęliśmy penetrować okolice Szamocina. Powody naszego zainteresowania tym rejonem mają kilka przyczyn. Pierwszą, jest niesprawdzona jeszcze informacja, którą zamierzamy zweryfikować w najbliższym czasie. Po drugie, blisko stąd do Noteci, której bieg - szczególnie na odcinku od Nakła do Czarnkowa - penetrowaliśmy w ostatnich latach dość dokładnie. Z tych wielokrotnych wyjazdów w Dolinę Noteci zgromadziliśmy dość dużo materiałów, których dotąd tu nie pokazywałem ale ostatnio zaczęły się one układać...  Miejscowości położone w górnym biegu rzeki - Izbica Kujawska, Sompolno, Kruszwica, Inowrocław, Pakość, Barcin - mają też w moim archiwum swoją ikonografię, chociaż wykonywaną pod zupełnie innymi pretekstami.

 

Jaktorowo, popegeerowskie bloki obok kościoła. Styczeń 2014 r. Zdjęcie cyfrowe.

Nie bez znaczenia są związki tej ziemi z wywodzącym się z Pałuk potężnym w średniowieczu rodem Nałęczów*). Okazuje się, że w poprzednich epokach prawie wszystko w tych okolicach należało do Nałęczów lub ich potomków. Podobne wrażenie odniosłem wędrując w okolicach Jeleniej Góry, wszędzie natrafiałem na ślady po historycznych właścicielach Schaffgotschach.

Jaktorowo. Styczeń 2014 r. Zdjęcie cyfrowe.

Na płn-zachód od Szmocina leżą Jaktorówko i Jaktorowo. Wieś Jaktorowo była w XV w. siedzibą właścicieli Szamocina Abrahama i Dobrogosta z Nałęczów. Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Jaktor - dawnego spolszczenia Hektora. 

Wart zobaczenia jest usytuowany w centrum wsi, drewniany Kościół św. Anny o ciekawej mieszanej konstrukcji **). Kościół ma prawie 250 lat otoczony jest lipami o obwodzie do 330 cm. Wśród nich znajdują się grobowce Stanisława Tadeusza hr. Dunin oraz Klarowiczów. Kościół był wielokrotnie restaurowany, ostatnio w latach 1997-2003.

Kościół parafialny p.w. Św. Anny i jego najbliższe otoczenie.Styczeń 2014 r. Zdjęcia cyfrowe.

W pobliżu Jaktorowa w Jaktorówku znajduje się ciekawy architektonicznie pałacyk myśliwski. Wybudowany w końcu XIX w. dla hr. Józefa Lipskiego właściciela Jaktorowa w stylu klasycystycznym ona planie prostokąta. 

Zabytkowy pałacyk myśliwski w Jaktorówku. Styczeń 2014 r.

Jaktorówko, pałacyk myśliwski i bukaciarnia. Styczeń 2014 r.

Na początku XX w. pałacyk kupił Ernst Seelhof (Selchow) jeden z bogatszych kupców szamocińskich. Po II wojnie światowej przejęty został przez komunistów. Na gruntach rolnych właścicieli pałacyku władza ludowa utworzyła PGR, a lasy i jezioro Jaktorowskie przejęły Nadleśnictwo Margonin, a później Nadleśnictwo Podanin. Przez jakiś czas pałacyk był dzierżawiony przez osoby prywatne, które utworzyły w nim pensjonat dla dewizowych myśliwych. Od 2010 r.  jest opuszczony, ale ogrzewany zimą i monitorowany. W styczniu 2013 r. Nadleśnictwo Podanin wystawiło pałacyk na sprzedaż. Wokół pałacyku rozciąga się leśny park krajobrazowy. 

Jaktorówko, bukaciarnia. Styczeń 2014 r.

____

*) Nałęcze, średniowieczny ród możnowładców wielkopolskich (Wielkopolska). Jego przedstawiciele dążyli do wywierania wpływu na politykę państwową. Z inspiracji margrabiów brandenburskich doprowadzili do zamordowania króla polskiego Przemysła II w Rogoźnie (1296). Występowali już w czasach pierwszych Piastów, w Wielkopolsce. Jan Długosz wymienia go wśród sześciu głównych herbów Polski. Nam, tutejszym, Nałęcz kojarzy się głównie z Ziemią Czarnkowską i rodziną Czarnkowskich. W oparciu o Czarnków i Człopę zbudowali Czarnkowscy jeden z największych majątków w dawnej Polsce. Jednak wcześniej niż w Czarnkowie Nałęcze zamieszkiwali tereny na południe od Warty. Ich siedziby mieściły się w Szamotułach, Ostrorogu i wsiach okolicznych. Z Ostroroga wywodzi się znana rodzina magnacka, Ostrogskich. Herbem Nałęcz pieczętowali się też Małachowscy, Raczyńscy i Opalińscy.
W sojuszu z Brandenburczykami występowali przeciwko polityce wzmacniania władzy królewskiej prowadzonej przez Władysława Łokietka. Jako przeciwnicy Andegawenów popierali księcia gnieźnieńskiego Władysława Białego w jego staraniach o tron. Po śmierci Ludwika Węgierskiego (1382) próbowali wprowadzić na tron księcia mazowieckiego Ziemowita IV, tocząc wojnę ze zwolennikami dynastii andegaweńskiej - Grzymalitami. Nałęcz to również jeden z najstarszych polskich herbów szlacheckich. Spośród znanych Polaków, Nałęczami byli, prezydent Stanisław Wojciechowski, twórca jednej z pierwszych polskich encyklopedii, Benedykt Chmielowski oraz pisarz Joseph Conrad (Korzeniowski).

Źródła: http://portalwiedzy.onet.pl/63772,,,, oraz http://andrzej58.blog.pl/2013/03/11/nalecze/

 

**) Obiekt jest jednonawowy, orientowany. Mniejsze prezbiterium zamknięte trójbocznie z przylegającą zakrystią. Wieża od frontu osadzona na nawie. Zwieńczona hełmem cebulastym, gontowym, barokowym z latarnią. Dach dwukalenicowy. Wewnątrz strop płaski wspólny dla nawy i prezbiterium. Polichromia z 1947 r. Empora z namalowanym kartuszem z godłami Polski, Litwy, Rusi i medalionem z MB Częstochowską. Ołtarz główny z 2 poł. XVIII w. Ołtarze boczne z fragmentami z XVII i XVIII w. Ambona, konfesjonał, chrzcielnica barokowe z XVIII w. Rokokowy krucyfiks. Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego z 2 poł. XVIII w. Niestety jak nieraz wcześniej piszę o czymś czego nie widziałem ze względu na zamknięte drzwi, trudno. Na wieży dzwon z 1713 r. (Żródło www)