Ostrów Lednicki. „Korzenie są u nas”

„Czym jest naród bez kultury?
- Naród bez kultury jest jakimś klocem bezdusznym. W niesprzyjającym dla niego czasie zgnije tak, że i ślad po nim zaginie. Naród, który chce iść szybko naprzód, musi wiedzieć, skąd przyszedł, jakie są jego dzieje. Poznaniu tych dziejów służy archeologia. Czyż trzeba więc uzasadniać jej potrzebę dla narodu.” Zbigniew  Nienacki. Uroczysko. Łódź 1971

Na szlaku budowli romańskich (IV)

Studia nad początkami Polski są pasjonujące  przede wszystkim dlatego, że istnieje niewiele wiarygodnych źródeł dotyczących pierwszych słowiańskich osadników na naszych ziemiach a jeszcze mniej jest wykopalisk archeologicznych.  W ostatnich latach, dzięki zakrojonym na szeroką skalę pracom ziemnym przy budowie autostrad czy wykopach pod fundamenty nowoczesnych wieżowców, archeolodzy niemal co dzień dokonywali  odkryć rzucających nowe światło na najstarsze dzieje naszej ojczyzny.  Niewiele mamy źródeł pisanych dotyczących początków tworzenia się polskiego organizmu państwowego, w IX w. Pochodzą przeważnie z drugiej ręki od nieprzychylnych naszym władcom kronikarzy niemieckich (Thietmar, Widukind). Stąd wiele domysłów, niejasności, podążania fałszywymi tropami, tworzenia przez historyków fantastycznych teorii. 

Kontrowersji przysparzają próby przetłumaczenia najstarszego zachowanego dokumentu  z kancelarii Mieszka I, regestu (streszczenia) dokumentu „Dagome iudex”. Niektórzy badacze wręcz twierdzą, że Mieszko to Wiking Dagome (lub Dagone) albo Germanin Dagobert. Badacz średniowiecza, niekwestionowany autorytet jakim jest prof. Jerzy Strzelczyk takie teorie uważa za  fantazjowanie …

Aliści …jeśli nasi przodkowie byli spokojnym ludem rolników i myśliwych to Mieszko do realizacji swoich ambitnych  planów podporządkowywania sobie sąsiednich plemion potrzebował dobrze wyszkolonego wojska. Taką siłą zbrojna mogli być najemnicy ze Skandynawii. Ostatnie wykopaliska na Ostrowie Lednickim i artefakty wydobyte z dna jeziora potwierdzą tezę, że z wikingów składała się załoga grodu na Lednicy. Najemnicy ze Skandynawi sprowadzali na nasze ziemie rodziny, albo wżeniali się w słowiańskie i osiedlali się na ziemiach Piastów na stałe, stopniowo wtapiając się w miejscową społeczność.

Czy przypadkiem jest że, w rocznikach Kościoła niemieckiego pod datą 992 r., kiedy zmarł Mieszko I, można znaleźć zapis: „obiit Misica dex Vandalorum” – „zmarł Mieszko książe Wandalów”.  Z kolei Kazimierz Wielki, na płycie nagrobnej Bolesław Chrobrego kazał umieścić informację że spoczywający  tu był „rex Gothorum et Polonorum” – „królem Gotów i Polaków” .

 

 Aby poczuć ducha miejsca, cofnąć się do naszych korzeni, w majową sobotę, udaliśmy się na niedaleki Ostrów Lednicki. Miejsce, które było jedną z głównych siedzib księcia Mieszka I. Tutaj mógł planować kolejne podboje, które dały początek Państwu. Na Ostrowie (ok. 965 r.) zbudował z kamienia pałac z kaplicą oraz jedyny w Polsce kościół chrzcielny.

 

Z wielkim prawdopodobieństwem, w basenach właśnie tego baptysterium, Mieszko wraz ze swoja drużyną, przyjął chrzest w 966 r. Leszek Matela uważa, że poważna rola - centrum państwa Mieszka I -  jaką pełnił Ostrów Lednicki w X wieku, nie była przypadkowa.  Po przeprowadzeniu badań promieniowań na wyspie okazało się, że ich siła (w skali Bovisa) osiąga poziom spotykany tylko w miejscach „o najwyższej mocy” jak wzgórze wawelskie czy kamienne kręgi na Pomorzu. Pozostałości palatium do dzisiaj robią wrażenie a pogłębiają je przestrzenne modele i rekonstrukcje z pobliskiego Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Obok palatium znajdują się ruiny kościółka preromańskiego, w którym pochowani byli synowie Mieszka lub Bolesława Chrobrego. Kres świetności wyspy jako ośrodka państwowego nastąpił wraz z najazdem czeskiego księcia Brzetysława w 1038, który spalił gród wraz z prowadzącymi doń mostami.

W drodze powrotnej w pobliżu Kłecka przejeżdżamy przez wieś Czechy.  Zdając sobie sprawę, że historia jest zakodowana w nazwach dywagujemy: może osiedlili się tu maruderzy armii Brzetysława? A może wygnani z Czech husyci, albo Bracia Czescy….

Tutaj znajdowała się najstarsza na naszych ziemiach BIBLIOTEKA.

P.S. Od 2008 r. dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy jest prof. Andrzej Marek Wyrwa, wieloletni szef ekspedycji archeologicznej w bliskim nam Łeknie.