Parki i ogrody. Sierniki

 

Klasycystyczny pałac w Siernikach jest obiektem szczególnym, od początku wzbudzał duże zainteresowanie i podziw w całej Wielkopolsce. Przez pierwsze dekady XIX wieku był najczęściej kopiowanym wzorcem nowoczesnego pałacu-willi.  Jego zarówno sztywne jak i swobodne naśladownictwa znajdują się w Objezierzu, Mchach, Racocie, Jarogniewicach i Pakosławiu. 

Pałac w Siernikach. 15.02. 2015 r. Fotografia 24x24 cm

Podziwiane do dzisiaj, monumentalne budowle rezydencjalne w w typie Rogalina albo Pawłowic jakie wznosiła arystokracja wielkopolska w XVIII, były obiektami wyjątkowymi. Mimo, że nie były typowymi obiektami mieszkalnym odegrały ważną rolę w rozbudzeniu gustów i potrzeb, przyczyniły się do podniesienia wymagań w zakresie wygody mieszkania i higieny wśród szlachty, można by powiedzieć ówczesnej wyższej klasy średniej ;-). Na ewolucję projektów architektonicznych rezydencji szlacheckich nie bez wpływu były liczne podróże zagraniczne i bardziej intensywne kontakty wielkopolskiej szlachty ze stolicą, zwłaszcza dworem królewskim. Przedstawiciele szlachty przebywając w Warszawie, na własne oczy mogli zobaczyć budynki publiczne i prywatne rezydencje wznoszone w nowej estetyce, rozwijać swój gust artystyczny i wymagania w zakresie wygody mieszkania. Wpływy Berlińskie i Wrocławskie pojawiły się trochę później.

 

Park w Siernikach. 15.02. 2015 r. Fotografia 24x24 cm

Park w Siernikach. 15.02. 2015 r. Zdjęcie cyfrowe

Profesor Witold Molik w książce Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku...*)  zauważa, że po roku 1785 zaprzestano zupełnie w Poznańskiem wznoszenia wielkich rezydencji na pokaz. Przyczyną były  nie tylko wysokie koszty budowy i utrzymania ale i ograniczenie funkcji reprezentacyjnych rezydencji szlacheckich w gorącym okresie przemian.

Przy mniejszych możliwościach finansowych średnio zamożnej szlachty, która stanowiła większość w Wielkopolsce owe coraz wyższe wymagania mogły znaleźć urzeczywistnienie w murowanej siedzibie o mniejszej skali, stanowiącej „swoistą redukcję form okazałego pałacu przy równoczesnym zachowaniu pewnych cech tradycyjnego dworu". Pierwszą tego rodzaju rezydencję klasycystyczną, nie tylko w Poznańskiem, ale w ogóle w Polsce, zaprojektowaną przez Jana Christiana Kamsetzera wzniesiono w 1786 roku dla Katarzyny z Raczyńskich Radolińskiej w Siernikach. Był to pałac niewielkich rozmiarów, w którym połączono umiejętnie monumentalne formy architektoniczne z funkcjonalnym układem wnętrz. Określany już przez współczesnych jako arcydzieło i klejnocik, otworzył nową epokę w dziejach wiejskiej siedziby szlacheckiej na ziemiach polskich. Malowniczo położony uderzał piękną i czystą architekturą w stylu klasycystycznym, swoistą wytwornością wynikającą z prostoty. W surowej, prostokątnej bryle budynku wyłom czynił wysoki portyk kolumnowy od frontu oraz ryzalit trójboczny od strony ogrodu**). Walory pałacyku podnosił układ wnętrz o dogodnej wielkości, dobrze oświetlonych i wygodnie powiązanych. Najważniejszą kondygnację stanowił parter, na którym znajdowały się wnętrza reprezentacyjne (z wielką salą nakrytą spłaszczoną kopułą) i pomieszczenia mieszkalne. Niskie piętro zajmowały pokoje gościnne i sutereny - pomieszczenia gospodarcze (kuchnia itd.). Nowością było umieszczenie na jednej kondygnacji wnętrz reprezentacyjnych i mieszkalnych oraz ulokowanie w pałacu także wszystkich pomieszczeń pomocniczych, co pociągnęło za sobą zaniechanie wznoszenia odrębnych budynków kuchennych.***)

Park w Siernikach. 15.02. 2015 r. Zdjęcia cyfrowe

Z tyłu pałacu znajduje się rozległy park krajobrazowy z XIX w. o pow.1,5 ha, obecnie w znacznym stopniu zdziczały, o częściowo zatartym układzie przestrzennym. Znaleźć można tutaj ponad 30 gatunków starych drzew, m.in. okazałe dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, klony i jesiony wyniosłe. Na uwagę zasługuje aleja kasztanowo-lipowa i 400 metrowy kanał na osi pałacu od strony parku. Jest to najstarszy w Wielkopolsce park krajobrazowy rozplanowany na terenie leśnym. ****)

Park w Siernikach latem, 2009 r. Zdjęcie cyfrowe

Park w Siernikach, 15.02.2015 r. Zdjęcie cyfrowe

Po raz pierwszy w historii wzmianka o miejscowości Sierniki pojawiła się w związku z mordem na królu Polski w 1296 r. W Popielec, dzień postu, skruchy i pokuty, został tu dobity i ostatecznie zamordowany Przemysł II, który zaledwie siedem miesięcy wcześniej, po przeszło dwustu latach przerwy, został koronowany w Gnieźnie na króla Polski.

Jak bardzo to polskie i współczesne - kiedy wreszcie udało się zjednoczyć rozbity kraj, osadzić na tronie suwerennego władcę, mimo mnogości przeciwieństw i wrogów, dzięki szczeremu zaangażowaniu pokoleń patriotów - ktoś (Zarembowie i Nałęczowie) musiał to spieprzyć, bo prywata u nas zawsze była i jest motorem wszelkich destrukcyjnych antypaństwowych działań.

Pałac w Siernikach. 15.02. 2015 r. Zdjęcie cyfrowe

Więcej o historii Siernik i pałacu pisał w 2010 p. Rafał Różak. Sobie, Swoim, Przyjaźni, Czasowi >>*****), tamże zdjęcie archiwalne pałacu z początku XX w. oraz współczesny widok budynku od frontu oraz historia upadku po 1989 r.,
Historia i opis pałacu również na stronie Region Wielkopolska>>---
*)Witold Molik. Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Wydawnictwo Poznańskie 1999
**) Ostrowska-Kębłowska, Architektura pałacowa, s. 132n. n Tamże, s. 148n.
***)Witold Molik. Życie codzienne ziemiaństwa.....
****) Sierniki w  Polskie Zabytki. Katalog zamków, pałaców i dworów w Polsce >>
*****) Rafał Różak. Sobie, Swoim, Przyjaźni, Czasowi, Głos Wągrowiecki 2010 >>